İsmail Hakkı Tonguç: Köy Enstitülerinin Mimarı ve Eğitimde Bir Değişim Hareketi

Yazar: Umut Meriç BERBEROĞLU
17 Nisan 2024
51 kez okundu
8

İsmail Hakkı Tonguç: Köy Enstitülerinin Mimarı ve Eğitimde Bir Değişim Hareketi

Atatürk’ün vizyonunu gerçekleştirmek için yola çıkan, Türk eğitim sisteminin modernleşmesinde ve köylüye eğitim götürülmesinde öncü rol oynayan İsmail Hakkı Tonguç, sadece bir eğitimci değil, aynı zamanda bir aydın ve idealist olarak da tarihe adını yazdırmıştır.

1893 yılında Bulgaristan’ın Silistre şehrinde dünyaya gelen İsmail Hakkı Tonguç, köklü bir ailenin oğlu olarak yetişti. Babası Hacı Veli Oğlu İdris Bey, Kırım göçmenlerinden bir tüccardı. Annesi Vesile Hanım ise Dobrucalı bir Türk’tü.

Tonguç, sekiz kardeşin en büyüğüydü. İlk tahsilini köyünde tamamladıktan sonra Silistre Rüştiyesi’nde ve Kastamonu Öğretmen Okulu’nda eğitim gördü. Eğitimine İstanbul Öğretmen Okulu’nda devam etti.

I. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’ya giden Tonguç, Karlsruhe Beden Eğitimi Enstitüsü’nde eğitim gördü. Bu dönemde John Dewey’in felsefesinden ve uygulamalı eğitim yöntemlerinden etkilenerek, geleneksel eğitim anlayışına farklı bir bakış açısı kazandı.

1924 yılında Türkiye’ye dönen Tonguç, Konya Öğretmen Okulu’nda öğretmenlik yapmaya başladı. Daha sonra Ankara’ya tayin olarak Gazi Eğitim Enstitüsü’nde görev aldı.

Bu dönemde, edindiği yeni bakış açısını uygulamaya koyarak, öğrenci merkezli ve uygulamaya önem veren bir eğitim modeli geliştirdi.

Tonguç’un en önemli eseri hiç şüphesiz 1940 yılında kurduğu köy enstitüleridir. Atatürk’ün talimatıyla hayata geçirilen bu özgün eğitim modeli, Türkiye Cumhuriyeti’nin eğitim tarihinde bir dönüm noktası olmuştur.

Köylerde öğretmen açığını kapatmayı ve köylüye modern tarım ve hayvancılık tekniklerini öğretmeyi amaçlayan köy enstitüleri, sadece öğretmen yetiştirmenin ötesinde, köy kalkınmasına da katkıda bulunan önemli bir kurum haline gelmiştir.

Köy enstitüleri, geleneksel eğitim kurumlarından farklı olarak, karma eğitim, ücretsiz yatılı eğitim ve el becerilerine önem verme gibi özellikleriyle öne çıkmıştır.

Öğrenciler, teorik derslerin yanı sıra tarım, hayvancılık, dokumacılık gibi alanlarda da uygulamalı eğitim almışlardır. Bu sayede, köy enstitülerinden mezun olan öğretmenler, sadece bilgi sahibi olmakla kalmamış, aynı zamanda üretken ve topluma faydalı bireyler haline gelmişlerdir.

Köy enstitüleri, kısa ömürlerine rağmen Türk eğitim sistemine önemli katkılarda bulunmuştur. Fakat 1950’li yılların siyasi atmosferi ve bazı ideolojik çekişmeler sonucunda köy enstitüleri 1954 yılında kapatılmıştır. Bu durum, Tonguç için büyük bir hayal kırıklığı olmuştur.

Tonguç, köy enstitülerinin kapatılmasının ardından da eğitimcilik ve yazarlık faaliyetlerini sürdürmüştür. 1960 yılında Ankara’da vefat etmiştir.

İsmail Hakkı Tonguç, Türk eğitim tarihinde önemli bir yere sahiptir. Köy enstitüleri ile Türkiye’nin eğitim sistemine önemli katkılarda bulunmuş, köylüye eğitim götürülmesi ve modernleşmesi için öncü rol oynamıştır.

KAYNAKÇA:

Kitaplar:

Tonguç, İsmail Hakkı (1942). Köy Enstitüleri ve Eğitimde Yeni Bir Çığır. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.

Ünal, Hasan (1963). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Akça, Rahmi (1987). Köy Enstitüleri ve İsmail Hakkı Tonguç. İstanbul: Aydın Yayınları.

Arkan, Türkân (2001). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Bir Eğitim Reformunun Öyküsü. İstanbul: İletişim Yayınları.

Göker, Duygu (2008). İsmail Hakkı Tonguç’un Eğitim Felsefesi ve Köy Enstitüleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.

Çelik, Ayşe (2014). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Eğitimde Yeni Bir Ufuk. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Yılmaz, Mustafa (2018). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Bir Umut Işığı. Ankara: Pegem Akademi.

Tanrıöver, Halil (2020). İsmail Hakkı Tonguç’un Eğitim Anlayışı ve Uygulamaları. İstanbul: Harf Yayınları.

Avcı, Fatma (2022). Köy Enstitüleri ve İsmail Hakkı Tonguç: Bir Eğitim Devrimi. Ankara: Bilgi Yayıncılık.

Makaleler:

Akçakoca, Sacit (2004). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Bir Uygulamanın Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, (151), 181-192.

Yıldırım, Mahmut (2009). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Eğitimde Bir Değişim Hareketi. Eğitim ve Bilim Dergisi, (28), 1-16.

Öztürk, Mustafa (2012). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Eğitimde Yeni Bir Model. Eğitim Araştırmaları Dergisi, (41), 1-18.

Karataş, Şerife (2016). İsmail Hakkı Tonguç’un Eğitim Felsefesi ve Köy Enstitüleri Bağlamında Öğretmenlik Anlayışı. Türk Eğitim Araştırmaları Dergisi, (17), 425-444.

Yaman, Ayşe (2019). İsmail Hakkı Tonguç ve Köy Enstitüleri: Eğitimde Uygulanan Yeni Yöntemler. Eğitim ve Bilim Araştırmaları Dergisi, (14), 1-14.

Umut Meriç BERBEROĞLU

Genel Yayın Yönetmeni: Elif ÜNAL YILDIZ

Bir Önceki Yazımı Okudunuz mu?

NAMIK KEMAL’İN MAGOSA SÜRGÜNÜ

İlgili

Yorumlar (1)

Yıldız Tek Gamlı
- 21/04/2024
Hocam harika bir bilgilendirme olmuş kaleminize sağlık...

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et

Umut Meriç BERBEROĞLU

14.09.2000 tarihinde Hatay ili İskenderun ilçesinde dünyaya geldim. 2007-2008 yılında Namık Kemal İlköğretim okulunda okuduktan sonra 2008-2009 yılında okulumuzun ortaokulunda okumaya başladım. Okulumuzun çıkarmış olduğu Düşler Sokağı adlı dergide deneme yazdım. 2016 yılında Rotary Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'ni kazandım. 2019 yılında okulumuzun Bilgisayarlı Muhasebe bünyesinde okurken İskenderun Gazetesi'nde köşe Yazarlığına başladım. Aynı yılın 19 Mayıs'ında İşgal Altında Çırpınan Şehir İstanbul adlı romanımı yazmaya başladım. 2020 yılında Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Tarih bölümünü kazandım. Üniversite sınavı döneminde İskenderun gazetesinden ayrıldığım için 2020 yılının Ekim ayinda Sarı Zeybekler Gazetesi'nde köşe Yazarlığına başladım. 2021 yılında İzmir Bakırçay Üniversitesi Tarih bölümüne yatay geçiş yaptım. 2023 yılında Bağımsızlık Ateşi İzmir romanımı yazmaya başladım. 2023 yılının Aralık ayında kitabım yayınlandı. Aynı yıl Deniz Kartalı Gazetesi'nde köşe Yazarlığına başladım. Sarı Zeybekler Gazetesi'nde hem Kültür Müdürü hem de köşe yazarı olarak devam etmekteyim. 4 adet tiyatro oyununa senaryo yardımcılığı yaptım.